Czy brak kontaktu ze spadkodawcą może pozbawić prawa do spadku?

Zachowek a naruszenie zasad współżycia społecznego.
24 czerwca 2020
Demencja spadkodawcy a ważność testamentu
31 lipca 2020
Zachowek a naruszenie zasad współżycia społecznego.
24 czerwca 2020
Demencja spadkodawcy a ważność testamentu
31 lipca 2020
Oceń artykuł

Na pytanie postawione w tytule nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Z pomocą przychodzą jednak poglądy orzecznictwa. Przede wszystkim, utracić „prawo do spadku” wskutek braku kontaktu ze spadkodawcą można na kilka sposobów. 

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych

Po pierwsze, uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych to podstawa wydziedziczenia (art. 1008 pkt 3 KC). Oczywiste jest więc, że jeśli spadkobierca z własnej woli zerwie więzi rodzinne ze spadkodawcą, to narusza w ten sposób pewien podstawowy obowiązek rodzinny. Nie jest jednak skuteczne wydziedziczenie, w którym jako przyczynę podano brak kontaktów,

„jeśli wynikał on z odrzucenia syna (teraz występującego z roszczeniem o zachowek) przez spadkodawcę, tzn. z tego, że spadkodawca nie traktował syna jako członka swojej rodziny, i to wcale nie z przyczyn wymagających napiętnowania zachowań syna wobec spadkodawcy czy innych członków rodziny, lecz z tego, że tak ukształtował wzajemne relacje spadkodawca, gdyż od narodzin syna po jego dorosłe życie spadkodawca wykluczał syna ze swojego życia, a także poniżał go i lekceważył, podobnie jak pozostali członkowie rodziny spadkodawcy”

(wyr. SA w Krakowie z 3.12.2014 r., I ACa 702/14, Legalis).

Z kolei w wyroku SA w Lublinie z 15.4.2015 r. (I ACa 985/14, Legalis) za bezskuteczne uznano wydziedziczenie przez ojca z uwagi na brak dopełniania obowiązków rodzinnych, gdy wynikało to z postawy samego spadkodawcy i braku z jego strony zainteresowania synem przez trzydzieści kilka lat.

Zasady współżycia społecznego

Po drugie, sporne jest, czy naruszenie tzw. zasad współżycia społecznego może, na zasadzie art. 5 KC, skutkować pozbawieniem czy ograniczeniem prawa do zachowku. Oceniając postępowanie uprawnionego do zachowku, Sąd Apelacyjny w Poznaniu (wyr. z 28.5.2013 r., I ACa 412/13, LEX) uznał, że zaniechanie widywania się spowodowane wzajemnymi zarzutami, nawet jeżeli trwało przez kilka lat, nie może samo przez się być poczytane za uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy, a więc naruszenie zasad współżycia społecznego. Pamiętajmy przy tym, że stosowanie art. 5 KC nie obejmuje zachowań uprawnionego do zachowku wobec spadkodawcy sprzecznych z zasadami współżycia społecznego w stopniu tak istotnym, że w odczuciu społecznym przyznanie uprawnionemu pełnego zachowku byłoby uznane za niesprawiedliwe i niemoralne, jednak nie tak rażąco nagannych, by uzasadnione było pozbawienie go prawa do zachowku w całości (vide wyr. SA w Warszawie z 24.06.2019 r., V ACa 500/18, Legalis).

Brak kontaktu spadkobiercy

Po trzecie, wydaje się przy tym, że brak kontaktu spadkobiercy ze spadkodawcą nie może zrealizować żadnej z przesłanek uznania go za niegodnego dziedziczenia, o których mowa w art. 928 § 1 KC. Chyba że byłoby to połączone z np. dopuszczeniem się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy – co jednak jest wtedy wszakże kwestią poboczną z oczywistych względów.

W przypadku problemów na tle dziedziczenia warto skontaktować się z adwokatem, który specjalizuje się w prawie spadkowym.

Adwokat Kamila Łukowicz
Adwokat Kamila Łukowicz
Adwokat wpisany na listę prowadzoną przez Okręgową Radę Adwokacką we Wrocławiu, wspólnik w spółce komandytowej. Jest absolwentką Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Od wielu lat z powodzeniem doradza firmom, prowadzi sprawy z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego. Pozostaje do Państwa dyspozycji pod numerem telefonu: tel: 888 603 800