Czy brak kontaktu ze spadkodawcą może pozbawić prawa do spadku?
10 lipca 2020
Zamiana ograniczenia wolności na jej pozbawienie.
1 października 2020
Czy brak kontaktu ze spadkodawcą może pozbawić prawa do spadku?
10 lipca 2020
Zamiana ograniczenia wolności na jej pozbawienie.
1 października 2020
Oceń artykuł

Na salach sądowych często poruszaną kwestią jest demencja spadkodawcy, skutkująca podważaniem testamentu. Jakie mogą być jej skutki dla testamentu?

Czym jest demencja?

Demencja to inaczej otępienie, które jest definiowane w Słowniku Języka Polskiego jako «stan zaniku wrażliwości lub energii», «stały, postępujący spadek sprawności intelektualnej, spowodowany zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym» . Jeśli więc jest to wynik bardzo zaawansowanego schorzenia, w konsekwencji może doprowadzić nawet do ubezwłasnowolnienia całkowitego albo częściowego po stronie spadkodawcy. Wówczas odpowiedź na pytanie postawione na wstępie jest prosta. Art. 944 § 1 KC głosi, że sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Ubezwłasnowolnienie wynikające z choroby powodującej demencję skutkuje utratą w całości albo w części zdolności do czynności prawnej, więc nawet gdy spadkodawca sporządzi testament, to będzie on nieważny.

Demencja a testament

Natomiast sytuacja komplikuje się, gdy dementywny spadkodawca ma pełną zdolność do czynności prawnych, a więc w świetle prawa może sporządzić ważny testament. Jednakże według art. 945 § 1 pkt 1-2 KC testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści.

Takie okoliczności mogą zachodzić właśnie na skutek otępienia testatora, który formalnie może sporządzić testament, ale faktycznie – nie był do tego zdolny z którejś z powyższych przyczyn. Wskażmy przy tym, że z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2011 roku (I CSK 115/11, Legalis) wynika, że nieważny jest testament sporządzony przez spadkodawcę, który z powodu wieku i chorób osłabiających jego aktywność i siłę woli, nie jest w stanie przeciwstawić się naciskom i sugestiom osób trzecich. „Oświadczenie woli testatora jest świadome, jeżeli w czasie sporządzania testamentu nie występowały żadne zaburzenia świadomości, a testator jasno i wyraźnie zdawał sobie sprawę, że sporządza testament określonej treści, natomiast oświadczenie testatora jest swobodne, jeżeli spadkodawca nie kieruje się motywami intelektualnymi lub pobudkami uczuciowymi, mającymi charakter chorobowy, nie pozostaje pod dominującym wpływem czyjejkolwiek sugestii i zachowuje wewnętrzne poczucie swobody postępowania. Stany określone w art. 945 § 1 pkt 1 KC (podobnie jak w art. 82 KC) obejmują również stan ciężkiej choroby testatora, doprowadzający do wyczerpania się organizmu i siły woli tak, że nie jest zdolny, mimo posiadania świadomości, do przeciwstawienia się zewnętrznym wpływom (np. naciskom)”. Nie zapominajmy jednak, że art. 945 § 2 KC głosi, iż na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku. 

Sprawy spadkowe potrafią dostarczyć wielu problemów. Zamiast szukać odpowiedzi w internecie, warto poradzić się adwokata!

Adwokat Kamila Łukowicz
Adwokat Kamila Łukowicz
Adwokat wpisany na listę prowadzoną przez Okręgową Radę Adwokacką we Wrocławiu, wspólnik w spółce komandytowej. Jest absolwentką Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Od wielu lat z powodzeniem doradza firmom, prowadzi sprawy z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego. Pozostaje do Państwa dyspozycji pod numerem telefonu: tel: 888 603 800