Dział spadku połączony z podziałem majątku wspólnego małżonków

Jakie mogą być przyczyny wydziedziczenia?
29 stycznia 2024
Dziecko jako świadek w postępowaniu karnym
12 lutego 2024
Jakie mogą być przyczyny wydziedziczenia?
29 stycznia 2024
Dziecko jako świadek w postępowaniu karnym
12 lutego 2024
Oceń artykuł

Osoby szukające pomocy prawnej w związku z koniecznością dokonania rozliczeń spadkowych niejednokrotnie napotykają na podstawowy problem, którym jest brak załatwienia innych formalności związanych ze śmiercią spadkodawcy. Często jest to brak stwierdzenia nabycia spadku przez sąd albo notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Sprawy komplikują się jednak również w przypadku, gdy spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim i obowiązywał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

Kumulacja żądań

            W postępowaniu o dział spadku dopuszczalna jest tak zwana kumulacja żądań z żądaniem zniesienia współwłasności, co wynika z art. 689 KPC. Przepis ten stanowi, że jeżeli cały majątek spadkowy lub poszczególne rzeczy wchodzące w jego skład stanowią współwłasność z innego tytułu niż dziedziczenie, dział spadku i zniesienie współwłasności mogą być połączone w jednym postępowaniu. W sprawie o dział spadku zgodnie z art. 684 KPC skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala z urzędu sąd. Sąd ustala skład i stan spadku według chwili jego otwarcia, natomiast wartość według cen w chwili dokonywania podziału.

Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym m.in. w uchwale z dnia 2 marca 1972 r. (III CZP 100/71, LEX), jeśli w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym wspólnością ustawową małżeńską, do dokonania działu spadku niezbędne jest uprzednie lub jednoczesne z działem spadku (połączone w tym samym postępowaniu) przeprowadzenie podziału majątku wspólnego, chyba że zapadło już prawomocne orzeczenie rozstrzygające o ustaleniu nierównych udziałów w majątku wspólnym oraz o żądaniu zwrotu wydatków i nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny i odwrotnie.

Zasady podziału spadku

            W konsekwencji sąd spadkowy rozstrzygnie nie tylko o tym, na jakich zasadach podzielić spadek zmarłego małżonka. Konieczne będzie również ustalenie, co wchodziło w skład majątku wspólnego małżonków oraz ich udziały w tym majątku. To bowiem stanowi bazę do dalszego orzekania o spadku – który przecież w jakiejś części był objęty wspólnością majątkową małżeńską. Nierzadko jest przy tym tak, że konieczne jest załatwienie spraw spadkowych nie tylko po jednym zmarłym małżonku, ale po obojgu. Możliwe jest przeprowadzenie tego w jednym postępowaniu sądowym. Nie budzi wątpliwości w literaturze prawniczej, że wniosek o dział spadku zgłoszony przez jednego wnioskodawcę może dotyczyć działu spadku po kilku spadkodawcach (art. 191 KPC w zw. z art. 13 § 2 KPC). Kumulacja taka jest uzasadniona, gdy zachodzi tożsamość majątku spadkowego (por. orz. SN z 19.10.1949 r., WaC 4/49, OSNC 1951, Nr 1, poz. 3; A. Stempniak, komentarz do art. 680 KPC [w:] KPC. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2018, Legalis).

Koszty sądowe

            Gdy idzie o koszty sądowe z tym związane, to według art. 51 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, opłatę stałą w kwocie 1000 złotych pobiera się od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności, a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 złotych. Jeśli zaś niezbędne jest także uprzednie uzyskanie stwierdzenia nabycia spadku po spadkodawcy, to pamiętajmy, że jeżeli wniosek takowy umieścimy we wniosku o dział spadku, pobiera się od niego odrębną opłatę w wysokości 100 zł (vide art. 49 ust. 1 i 2 UKSC). Może wydawać się, że jest to wysoka opłata, ale z drugiej strony nie jest ona uzależniona od wartości spadku, która przecież – zwłaszcza w przypadku dzielenia nieruchomości – potrafi opiewać na setki tysięcy złotych.

            Tańszym i szybszym rozwiązaniem wydaje się być notarialny dział spadku, lecz takie rozwiązanie nie zawsze jest możliwe, szczególnie gdy działowi podlega nieruchomość. Adwokat pomoże ustalić optymalne rozwiązanie każdej sprawy spadkowej!

Adwokat Kamila Łukowicz
Adwokat Kamila Łukowicz
Adwokat wpisany na listę prowadzoną przez Okręgową Radę Adwokacką we Wrocławiu, wspólnik w spółce komandytowej. Jest absolwentką Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Od wielu lat z powodzeniem doradza firmom, prowadzi sprawy z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego. Pozostaje do Państwa dyspozycji pod numerem telefonu: tel: 888 603 800