Sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym

Postępowanie upominawcze jest jednym z tzw. postępowań odrębnych toczonych w ramach postępowania cywilnego, ale charakteryzujących się pewną specyfiką. W związku z odmiennym charakterem pewnego rodzaju spraw ustanowione zatem zostały odrębności proceduralne w stosunku do zwykłego postępowania procesowego.

Postępowanie upominawcze należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych, z uwzględnieniem właściwości rzeczowej i funkcjonalnej sądów.  Rozpoznanie sprawy w takim postępowaniu następuje na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu upominawczym wydawane są tzw. nakazy zapłaty. Mogą je wydawać nie tylko sędziowie, ale i referendarze sądowi. Jeżeli jednak okaże się, że brak jest podstaw do wydania nakazu zapłaty, to przewodniczący ma obowiązek wyznaczyć rozprawę.

Przesłanki wyłączające wydanie nakazu

Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym wydaje się w przypadku, gdy dochodzone są roszczenia pieniężne lub jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.) wyraźnie określa przesłanki wyłączające wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Sąd nie będzie mógł takiego nakazu wydać, jeżeli z treści powództwa wynika, że:

• roszczenie jest oczywiście bezzasadne,
• przytoczone okoliczności budzą wątpliwości,
• zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego,
• miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdy doręczenie pozwanemu nakazu zapłaty nie mogło nastąpić w kraju (art. 499 k.p.c.).

Sprzeciw od nakazu zapłaty

W nakazie zapłaty wydawanym w postępowaniu upominawczym nakazuje się pozwanemu, aby w ciągu 2 tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoił roszczenie w całości wraz z kosztami albo wniósł w tym terminie sprzeciw (art. 502 § 1 k.p.c.).

Jak wynika z ostatniego zdania środkiem prawnym, który służyć ma weryfikacji nakazu zapłaty jest sprzeciw. Sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego przez sąd wnosi się do sądu, który wydał ten nakaz, a w przypadku wydania nakazu zapłaty przez referendarza sądowego do sądu, przed którym wytoczono powództwo. Pismo zawierające przedmiotowy sprzeciw należy wnieść w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty. Warto zaznaczyć, że jeżeli pozew wniesiony był na specjalnym urzędowym formularzu, to sprzeciw również należy wnieść na takowym formularzu.

Pozwany, wnosząc sprzeciw, powinien:

• wskazać, czy zaskarża nakaz zapłaty w całości czy w części;
• przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór;
• przedstawić wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na ich potwierdzenie.

Ważne jest także to, że jeżeli pozwany spóźni się z przedstawieniem twierdzeń i dowodów, to sąd je pominie, chyba że strona nie zgłosi ich w sprzeciwie bez swej winy lub uwzględnienie spóźnionych twierdzeń  i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo występują inne wyjątkowe okoliczności.

Ocena sprzeciwu przez sąd

Po wniesieniu sprzeciwu sąd będzie go oceniał pod kątem formalnym, a następnie merytorycznym. W pierwszej kolejności sąd sprawdzi czy został zachowany 2-tygodniowy termin do wniesienia sprzeciwu, a następnie czy dopełniono wymogi w zakresie określenia granic zaskarżenia, wskazania zarzutów, przedstawienia okoliczności faktycznych i dowodów na ich poparcie. Jeżeli wszystkie te elementy są poprawne, to w dalszej kolejności sąd dokona weryfikacji posiadania przez pozwanego zdolności sądowej, procesowej, a także legitymacji procesowej. Sąd, uznając, że wszystkie zbadane elementy zostały spełnione, wyznaczy rozprawę i doręczy odpis sprzeciwu stronie powodowej. Ta będzie miała możliwość ustosunkowania się do podniesionych zarzutów. Sąd, w ramach dokonywanej oceny, stwierdza czy zarzuty zostały wniesione skutecznie, a jeśli nie, to wzywa do ich uzupełnienia w oznaczonym terminie.

Na koniec warto także zauważyć, że nakaz zapłaty, przeciwko któremu w całości lub w części nie wniesiono sprzeciwu, ma skutki prawomocnego wyroku (art. 504 § 2 k.p.c.). Jednakże w części zaskarżonej sprzeciwem nakaz zapłaty traci moc. Jeżeli sprzeciw zostanie wniesiony tylko przez jednego czy też niektórych ze współpozwanych o to samo roszczenie albo co do jednego lub niektórych uwzględnionych roszczeń, to powodować będzie utratę mocy jedynie co do nich.