Co powinna zawierać dobra umowa?

Choć możemy nie być tego świadomi, umowy zawieramy codziennie i na każdym kroku. Kładąc na sklepowej ladzie wybraną przez nas gazetę, a następnie uiszczając cenę, zawieramy umowę sprzedaży – czasem ustną, a czasem nawet tylko dorozumianą, jeśli nie odezwiemy się słowem do ekspedientki. Inaczej wygląda sytuacja, kiedy mamy sporządzić lub podpisać dokument, na mocy którego zawiążemy jakiś stosunek prawny. Wówczas z większą rozwagą należy podejść do tego, co ma w nim zostać ujęte.

Tytuł jasno wskazuje o czym jest umowa

Po pierwsze – tytuł. Powinien jasno wskazywać, jaka umowa zostanie zawarta. Jeśli nie oznaczymy go prawidłowo (np. zamiast „umowa użyczenia” napiszemy „umowa najmu”), o charakterze kontaktu i tak będzie stanowić to, na co faktycznie się umówiliśmy, a nie, jaką posłużyliśmy się nazwą.

Miejsce i data zawarcia umowy

Po drugie, koniecznie należy oznaczyć, gdzie i kiedy jest zawierana. Co do miejsca zawarcia umowy – warto również rozważyć zawarcie postanowienia o tym, gdzie ma być wykonana. Jest to istotne z punktu widzenia ewentualnych sporów sądowych i właściwości miejscowej sądu. Natomiast szczególnie istotne jest dokładne opisanie stron umowy. Poza imieniem i nazwiskiem bądź nazwą (w przypadku m.in. spółek prawa handlowego, wspólnot mieszkaniowych czy fundacji) trzeba także podać adresy kontrahentów i inne dane, takie jak PESEL czy numer i seria dowodu osobistego. W ten sposób uzyskujemy informacje, które nie tylko precyzyjnie identyfikują strony, lecz także w razie nieprawidłowego zrealizowania umowy przydadzą się na etapie postępowania sądowego. O ile jednostki organizacyjne nie pozostają anonimowe – można ich szukać w odpowiednich rejestrach – o tyle z osobami fizycznymi bywa to kłopotliwe.

Zasada swobody umowy

Po trzecie, gdy idzie o meritum umowy, w naszym porządku prawnym obowiązuje zasada swobody umów. Oznacza to, że możemy naszą umowę możemy ułożyć tak, jak nam się to podoba. Nie jest to jednak reguła absolutna. Musimy mieć bowiem na uwadze, że wiążące są dla nas tzw. przepisy bezwzględnie obowiązujące. Nie można zatem tak ukształtować umowy, aby była ona z nimi sprzeczna. Może to skutkować jej nieważnością w całości bądź w części. Taki sam efekt wywrze zawarcie postanowień, które mają obchodzić ustawę czy godzić w zasady współżycia społecznego. Poza tym – mamy pełną dowolność w formułowaniu warunków kontraktu. Jeśli jakaś umowa została uregulowana w Kodeksie cywilnym czy innej ustawie, to w braku postanowień umownych zastosowanie znajdą poszczególne przepisy. Należy zatem zaznajomić się z odnośnymi regulacjami ustawowymi, żeby wiedzieć, co nas czeka nawet pomimo niezapisania danej kwestii w naszym dokumencie.

Okres umowy i wypowiedzenie

Po czwarte, warto zadbać o to, aby umowa precyzowała, na jaki okres została zawarta i czy jest możliwe jej wypowiedzenie. Choć powszechnie przyjmuje się, że złożenie wypowiedzenia kończy umowę, jest to błędne. Rozwiązywanie stosunków prawnych nie jest tak proste, jak by się mogło wydawać, zresztą często łączy się z obowiązkiem zapłaty jakiejś kwoty pieniężnej tytułem kary czy odstępnego.

Określenie sposobu załatwiania sporów

Po piąte, trzeba mieć na uwadze, że stosunki z drugą stroną umowy mogą się pogorszyć i konieczne będzie wystąpienie na drogę postępowania sądowego. W zawieranym kontrakcie dopuszczalne jest umieszczanie takich postanowień, które posłużą ułatwieniu naszej sytuacji procesowej. Przykładowo, możliwe jest określenie sposobu załatwiania sporów na etapie przedsądowym czy tego, który sąd będzie właściwy do rozpoznania sprawy.

W umowie zawrzeć można dużo więcej postanowień – o tym, jaka powinna być jej treść, warto porozmawiać z adwokatem, który zabezpieczy nasze interesy. Jeśli wszystko idzie po naszej myśli, mało kto o tym pamięta. Tymczasem przed sądem nie znajdzie aprobaty argument – „nie przeczytałem, co podpisałem”…