Kiedy małżonkowie muszą zgodzić się na zawarcie umowy?
19 lutego 2024
Małoletni świadek, dziecko jako świadek w postępowaniu cywilnym
4 marca 2024
Kiedy małżonkowie muszą zgodzić się na zawarcie umowy?
19 lutego 2024
Małoletni świadek, dziecko jako świadek w postępowaniu cywilnym
4 marca 2024
Oceń artykuł

Czynność prawna zawarcia umowy towarzyszy każdemu z nas niemalże codziennie. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że działania dnia codziennego takie jak zakupy spożywcze czy podróż środkiem transportu publicznego oparte są właśnie na umowach. Nie ulega zatem wątpliwości, że umowy jako czynności cywilnoprawne są szczególnie obecne w życiu każdego z nas, stąd umiejętne ich zawieranie, w perspektywie dbałości o interesy jej stron, powinno pozostawać przedmiotem szczególnej uwagi.

Zawarcie umowy w sensie cywilnoprawnym dochodzi do skutku poprzez złożenie dwóch albo więcej zgodnych oświadczeń woli. W ten sposób kształtuje się stosunek prawny o określonej w umowie treści oparty o obowiązki każdej ze stron wynikające ze złożonych oświadczeń.

Co powinna zawierać umowa cywilnoprawna?

Polskie przepisy prawa cywilnego w art. 353 kodeksu cywilnego przyznają stronom stosunku prawnego swobodę kształtowania jego treści. W zakresie umów zobowiązujących strony nie są związane bowiem ustawowymi typami umów, a zatem na tyle, na ile nie stanowi to obejścia prawa – dozwolonym jest zawieranie umów nienazwanych, niewskazanych bezpośrednio w przepisach.

Swoboda kształtowania treścią

Swoboda ta obwarowana jest jednak trzema ograniczeniami. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Reguła ta ma zastosowanie zarówno co do formy umowy, jak i kształtowania jej treści. Niekiedy przepisy, w zależności od przedmiotu umowy, wprost wskazują na jej wymaganą formę i przewidują skutki jej niezachowania. Aby posłużyć się przykładem, warto wspomnieć o wymaganej formie aktu notarialnego przy sprzedaży nieruchomości czy formie pisemnej przy umowie najmu nieruchomości. Ustalając zatem treść umowy kontrahenci powinni zwrócić szczególną uwagę na jej cel oraz ewentualne zagrożenia, które mogą wynikać z jej późniejszej realizacji. Nie ulega wątpliwości, że jest to szczególnie ważne z perspektywy późniejszego stosowania jej postanowień, których treść należy odczytywać raczej w oparciu o cel towarzyszący stronom oraz ich zamiar, aniżeli o ich literalne brzmienie.

Elementy konieczne

Aby można było mówić o skutecznie zawartej, obowiązującej umowie, warto przybliżyć zagadnienie elementów koniecznych, które powinny znaleźć się w każdej umowie, w prawniczej terminologii zwanych minimalnym zakresem konsensusu. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na liczne regulacje kodeksu cywilnego i innych ustaw dotyczące tzw. umów nazwanych (np. umowa sprzedaży, umowa najmu, umowa dzierżawy), które wyznaczają dla każdej z tych umów szereg elementów, które strony muszą uzgodnić, by można było mówić o skutecznie zawartej umowie. Obrazując – przy umowie sprzedaży, zgodnie z art. 535 § 1 kodeksu cywilnego elementami koniecznymi jest oznaczenie w umowie jej stron, przedmiotu sprzedaży oraz ceny. Powzięcie jednakże takiego rozwiązania, a zatem określenie tylko niezbędnych elementów kształtujących pozycję stron, nierzadko w połączeniu z ustną formą umowy, często sprzyja powstaniu wielu nieporozumień co do treści obowiązków.

Wybierz odpowiednią formę umowy i dodaj klauzuly

Mając zatem na uwadze potrzebę prawidłowego zabezpieczenia interesów stron umowy, warto zaznaczyć, że wskazanym jest wybór odpowiedniej formy oraz umieszczenie w umowie dodatkowych dających gwarancję bezpieczeństwa klauzul takich jak – przy omawianej już wcześniej umowie sprzedaży – postanowienia dotyczącego chwili wydania rzeczy czy postanowień gwarancyjnych. Postanowienia o kwestiach dodatkowych zabezpieczają interesy stron poprzez zmniejszenie ryzyka wystąpienia konfliktów w drodze jej realizacji. W odniesieniu do wielu zawieranych umów, często spotykanym dodatkowym postanowieniem umownym jest wprowadzenie odpowiedzialności za wykonanie zobowiązania, poprzez porozumienie co do kary umownej. Takie zastrzeżenie niewątpliwie mobilizuje strony do podejmowania działań celem prawidłowego wykonania ciążących na nich obowiązków, gdyż stanowi formę naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.

Podejmowanie czynności cywilnoprawnych związanych z zawieraniem umowy może napotkać na wiele trudności, zarówno w sferze jej sporządzenia, samego zawarcia, wykonania i ewentualnej późniejszej z tego tytułu odpowiedzialności odszkodowawczej. Zważywszy na bezwzględną potrzebę zapewnienia gwarancji ochrony interesów strony, koniecznym jest by zarówno treść, jak i forma odpowiadały literze prawa oraz celowi przyświecającemu podmiotom stosunku zobowiązaniowego. W wielu z tych sytuacji, szczególnie w zakresie precyzyjnego kształtowania praw i obowiązków stron, pomoc profesjonalisty może okazać się przydatna.

Adwokat Kamila Łukowicz
Adwokat Kamila Łukowicz
Adwokat wpisany na listę prowadzoną przez Okręgową Radę Adwokacką we Wrocławiu, wspólnik w spółce komandytowej. Jest absolwentką Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Od wielu lat z powodzeniem doradza firmom, prowadzi sprawy z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego. Pozostaje do Państwa dyspozycji pod numerem telefonu: tel: 888 603 800