Ile kosztuje sprawa gospodarcza?
31 października 2019
Uznanie długu, a przedawnienie roszczeń
20 listopada 2019
Na ogół nawet osoby nie będące prawnikami wiedzą, że każdy z nas ma pewne dobra osobiste. Stanowią one podstawę wszczynania szeregu procesów, często bardzo popularnych – np. gdy jeden polityk obrazi drugiego. Dobra te najsilniej kojarzą się z człowiekiem. Czy istnieje ich odpowiednik w przypadku osób prawnych?
Dobrami osobistymi są powszechnie uznane w społeczeństwie wartości niemajątkowe związane ściśle z osobą człowieka i będące przejawami godności osoby ludzkiej, obejmujące przede wszystkim integralność fizyczną i psychiczną oraz indywidualność człowieka (P. Machnikowski, komentarz do art. 23 KC [w:] KC. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2018, Legalis). Osobami prawnymi są zaś Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Mowa więc między innymi o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkach akcyjnych, niektórych stowarzyszeniach czy o uniwersytetach. Te podmioty również mają pewne wartości, które muszą być respektowane przez każdego z nas – stąd przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych. Dobra osobiste osób prawnych to wartości niemajątkowe, dzięki którym osoba prawna może funkcjonować zgodnie ze swoim zakresem działania (wyr. SN z 14.11.1986 r., II CR 295/86, LEX).
Dobra osób prawnych i fizycznych
Katalog tych dóbr jest otwarty. Oznacza to, że żaden sąd nie jest związany w tym zakresie dobrami wprost wymienionymi w Kodeksie cywilnym. Bezsprzecznie jednak można zaliczyć do tego zbioru reputację, renomę i dobrą sławę, nazwę, firmę, tajemnicę korespondencji czy nietykalność pomieszczeń. Są one zbliżone do dóbr osobistych osób fizycznych, stanowiąc w pewnym stopniu ich odpowiedniki. To przenikanie się dóbr osób prawnych i fizycznych niejednokrotnie nastręcza problemów. Pamiętać trzeba, że przecież każda osoba prawna to jakiś zbiór ludzi. W końcu spółka nie prowadzi się sama – na końcu stoi za tym człowiek. Wypisywanie w internecie paszkwili o prezesie spółki może być poczytywane i jako obraźliwe dla samego prezesa, i naruszające dobra samej spółki. Należy zatem w każdej sprawie odpowiedzieć na pytanie, czyje dobra osobiste zostały naruszone – osoby prawnej, czy „jej” człowieka. Jest to istotne z punktu widzenia tego, kto powinien w ogóle występować z pozwem.
Środki ochrony dóbr osobistych
Istnieje wiele środków ochrony przed takimi naruszeniami. Osoba prawna, której dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może ona także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w Kodeksie cywilnym można również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny, a jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Oprócz tego, naruszenie dóbr osobistych osoby prawnej może być równocześnie poczytywane za naruszenie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czy Prawa własności przemysłowej, jak również regulacji odnoszącej się do ochrony firmy. Wybór najkorzystniejszych środków ochrony prawnej warto skonsultować z adwokatem.
