Separacja: Kluczowe Aspekty, Przesłanki Orzeczenia i Konsekwencje dla Małżonków

Separacja jako Rozwiązanie w Prawie Rodzinnym

Separacja jest instytucją prawa rodzinnego wprowadzoną w życie celem uregulowania sytuacji osobistej i majątkowej małżonków, których pożycie uległo rozkładowi, lecz w przeciwieństwie do rozwodu nie ma tu jeszcze przymiotu trwałości. Stwarza małżonkom możliwość do podjęcia decyzji o trwaniu w związku małżeńskim bądź jego zakończeniu.

Przesłanki Orzeczenia Separacji.

Analiza Zupełności Rozkładu Pożycia.

Art. 61 ¹ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazuje przesłanki orzeczenia separacji – pozytywną oraz dwie negatywne. Przesłanką pozytywną jest zupełność rozkładu pożycia małżeńskiego.  W rozumieniu art. 23 k.r.o. polega ono na duchowej, fizycznej oraz gospodarczej więzi małżonków, będącej cel małżeństwa i umożliwiającej realizację jego podstawowych zadań. Przesłanka zupełności dotyczy również rozwodu. Różnica polega jednak na tym, że rozkład pożycia nie musi być trwały. Sąd orzekający o separacji nie bada trwałości rozkładu pożycia.

Ustalając zupełność, należy brać pod uwagę zasięg rozkładu pożycia. Dla przykładu, przyjmuje się, że istnienie więzi fizycznej, mimo braku więzi duchowej i gospodarczej, świadczy o tym, że rozkład pożycia nie ma charakteru zupełnego.

Przesłanki Negatywne

Do przesłanek negatywnych orzeczenia separacji należą:

• sprzeczność z dobrem wspólnych małoletnich dzieci
• sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.

Nie wyłącza się możliwości orzeczenia separacji na żądanie przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego – odmiennie niż w przypadku rozwodu.

Brak jest przy tym definicji dobra dziecka w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Rozumie się je najczęściej jako zespół wartości duchowych i materialnych niezbędnych do właściwego rozwoju fizycznego i duchowego dziecka, zarówno w wymiarze intelektualnym, jak i moralnym, oraz koniecznych do prawidłowego przygotowania do pracy dla dobra całego społeczeństwa. Sąd prowadzący sprawę jest obowiązany do wydania takiego orzeczenia, które według jego oceny w konkretnej sytuacji najlepiej zabezpieczy dobro dziecka. (vide: Fras Mariusz (red.), Habdas Magdalena (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, komentarz do art. 56)

Skutki Orzeczenia Separacji

Majątkowe Konsekwencje Separacji

Okoliczność, czy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, ustalana jest na zasadzie art. 316 § 1 k.p.c. według stanu rzeczy z chwili zamknięcia rozprawy. (vide: Fras Mariusz (red.), Habdas Magdalena (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, komentarz do art. 61 (1).

Skutki orzeczenia separacji wskazuje treść art. 61 (4) k.r.o. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, a wyjątki od niej wynikają z ustawy.

Majątkowym skutkiem orzeczenia separacji jest powstanie pomiędzy małżonkami przymusowego ustroju majątkowego będącego rozdzielnością majątkową. Zgodnie z art. 54 § 1 k.r.o. orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Ustrój ten powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia o separacji (wyroku albo postanowienia).

Niemajątkowe Aspekty Separacji

Odnosząc się do skutków niemajątkowych, w pierwszej kolejności należy wskazać na obowiązek zachowania wierności. W orzecznictwie przyjmuje się, że zachowywanie wierności małżeńskiej należy do istoty małżeństwa (vide: orzeczenie SN z dnia 7 września 1954 r., C 1255/53, NP 1955, nr 7–8, s. 168–169). Należy zatem uznać tę powinność za nieodłączną i niezbywalną cechę małżeństwa, która utrzymuje się dopóty, dopóki istnieje związek małżeński w sensie prawnym.

Ponadto, małżonkowie separowani obowiązani są do wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Obowiązek pomocy może przybierać zarówno aspekt majątkowy, jak i osobisty, np. pomoc w gospodarstwie domowym, pielęgnacja w czasie choroby, niepełnosprawności itp. (vide: wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 29 września 2010 r., II SA/Bd 797/10, LEX nr 752179). Prócz tego, w razie orzeczenia separacji, w odróżnieniu od rozwodu, nie ma możliwości powrotu do poprzedniego nazwiska, o ile na skutek zawarcia małżeństwa uległo ono zmianie.