Dowody w sprawie o rozwód

Sprawa o rozwód jest rozpoznawana przez sąd okręgowy w procesie. Jest to postępowanie specyficzne, które cechuje się pewnymi odrębnościami, gdy idzie o postępowanie dowodowe. Trzeba mieć to na uwadze, składając pozew o rozwód.

Przesłanki przy rozwiązaniu rozwodu

Po pierwsze, sąd rozwodowy ma obowiązek zbadać, czy istnieją przesłanki pozytywne orzeczenia rozwodu, ale i sprawdzić, czy istnieją przeszkody, uniemożliwiające rozwiązanie małżeństwa. Sąd musi zatem ustalić, czy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, lecz również na przykład wykluczyć to, że na skutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Przypomnijmy jednak, że wyrok rozwodowy musi zawierać – poza rozwiązaniem małżeństwa przez rozwód – kilka obowiązkowych rozstrzygnięć. Mowa jest o orzeczeniach o winie rozkładu pożycia, władzy rodzicielskiej, kontaktach z dziećmi, alimentach, czy też o kwestii wspólnie zamieszkiwanego lokum. Z tej przyczyny sąd będzie musiał także dopuścić i przeprowadzić dowody pozwalające na zasądzenie odpowiedniej kwoty alimentów, czy rozstrzygnąć, który z małżonków powinien mieć pełnię władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.

Obowiązkowe postępowanie dowodowe

Po drugie, w sprawie o rozwód nie można oprzeć rozstrzygnięcia wyłącznie na uznaniu powództwa lub przyznaniu okoliczności faktycznych. Oznacza to, że sąd jest zobowiązany przeprowadzić postępowanie dowodowe, nawet jeśli druga strona przyzna fakty podniesione przez oponenta procesowego. Naturalnie, jeśli strony są zgodne, wtedy to postępowanie jest znacznie krótsze i mniej skomplikowane. Nie ma jednak możliwości zaniechać przeprowadzania go. Nie znaczy to jednak, że to sąd będzie z urzędu wyręczać strony w inicjatywie dowodowej. W sprawie o rozwód obowiązują generalnie te same zasady dowodzenia, co w innych procesach, a w tym ta, zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne. Nie zapominajmy jednak, że jeżeli pozwany uznaje żądanie pozwu a małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może ograniczyć postępowanie dowodowe do przesłuchania stron.

Przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron

Po trzecie jednak, sąd ma obowiązek przeprowadzić pewne dowody niezależnie od tego, czy strony o to zawnioskują. W każdej sprawie o rozwód sąd zarządza przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron – jest to obowiązkowe. Jednakże gdy z przyczyn natury faktycznej lub prawnej przesłuchać można co do okoliczności spornych jedną tylko stronę, sąd oceni, czy mimo to należy przesłuchać tę stronę, czy też dowód ten pominąć w zupełności. Sąd postąpi tak samo, gdy druga strona lub niektórzy ze współuczestników nie stawili się na przesłuchanie stron lub odmówili zeznań. Podnosi się jednak powszechnie, że choćby częściowe zrezygnowanie ze słuchania stron w sprawach o rozwód powinno być absolutnym wyjątkiem.

Wywiad środowiskowy

Po czwarte, sąd może zarządzić przeprowadzenie przez wyznaczoną osobę wywiadu środowiskowego w celu ustalenia warunków, w których żyją i wychowują się dzieci stron. Chociaż nie jest to obowiązek, sądy rozwodowe najczęściej zlecają przeprowadzenie takiego wywiadu, zwłaszcza gdy kwestie związane z wychowaniem dzieci są sporne. Co do dzieci – małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu, a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków. Kurator przeprowadzający wywiad środowiskowy może zaś wypytać małoletnich o istotne dla sądu rozwodowego okoliczności i zawrzeć je w sporządzonym dokumencie.

Nagrania audio/video

Po piąte, popularnym dowodem zgłaszanym przez strony jest dowód z nagrań audio bądź video. Ma to dowieść np. winy małżonka czy tego, kto lepiej zajmuje się dziećmi. Należy mieć jednak na uwadze, że taki dowód jest różnie oceniany przez sądy. Potajemne nagranie prywatnej rozmowy i udostępnienie jej sądowi może naruszać dobra osobiste rozmówcy, stąd niektóre sądy oddalają takie wnioski dowodowe. Tym niemniej nie jest to reguła i jeśli dany dowód nie jest „wyreżyserowany” czy wykreowany na poczet danego postępowania sądowego, może istotnie przyczynić się do wyjaśnienia istotnych w sprawie okoliczności. Występowanie z określonymi wnioskami dowodowymi powinno być efektem starannie opracowanej strategii procesowej, tak aby jak najlepiej zabezpieczyć własne interesy.