Zmiany w umowach o pracę zawieranych na czas określony

Jedną z czekających nas w 2016 r. zmian prawnych będzie wejście w życie dawno oczekiwanej nowelizacji prawa pracy. Zmiany te istotne są zarówno z punktu widzenia pracownika jak i pracodawcy, jako że dotyczą one m.in. uregulowań zawierania umów o pracę na czas określony. Daleko idąca modyfikacja przepisów prawnych z tego obszaru, w założeniu ustawodawcy, dążyć ma do likwidacji zatrudnienia na stałe na podstawie umowy na czas określony. Jednak zdaje się, że jest dopiero pierwszym krokiem poczynionym w tym celu, który nie doprowadzi do ostatecznej likwidacji problemu. Przypuszczać jednak można, że liczba tzw. śmieciówek zostanie istotnie ograniczona.

Stosunek pracy w oparciu o umowę o pracę na czas określony – teraz i po nowelizacji

Aktualna regulacja stosunku pracy nawiązywanego na podstawy umowy o pracę na czas określony w niewystarczającym zakresie chroni interesy pracowników. Wynika to z faktu, że przepisy nie określają maksymalnego czasu przez jaki obowiązywać może taka umowa. Jedynym mechanizmem, który w przekonaniu prawodawcy miał spełniać funkcje ochronne względem pracowników jest postanowienie Kodeksu pracy, zgodnie z którym maksymalna ilość umów o pracę na czas określony to 2 (zaś w razie zawarcia w okresie miesiąca od jej rozwiązania kolejnej, trzeciej umowy o pracę na czas określony uważa się, że zawarto umowę na czas nieokreślony). Miało to zapobiec zatrudnianiu pracowników „na stałe” w oparciu o umowy na czas określony, w wyniku czego nie korzystali oni z wszystkich praw pracowniczych, które przysługiwały osobom zatrudnionym na podstawie umowy na czas nie określony.

Bardzo szybko zdano sobie sprawę, że zapis ten funkcji swej nie spełnia, jako że pracodawcy w prosty sposób mogą go obchodzić. Następuje to poprzez wskazywanie wieloletniego czasu obowiązywania umowy na czas określony. Tak więc dochodzi do sytuacji, w której dany pracownik w oparciu o umowę o pracę na czas określony wykonuje pracę przez 10 lub nawet więcej lat. Praktyki te były i nadal są powszechnie stosowane przez wielu pracodawców, co doprowadziło do konieczności zmiany przepisów. Zmiana ta wejdzie w życie 22 lutego br. W jej wyniku modyfikacji ulegną zasady zawierania umów o pracę na czas określony i wzmocnione zostaną mechanizmy ochrony pracowników.

Ile umów na czas nieokreślony?

Od 22 lutego 2016 r. zwiększona zostanie dopuszczalna liczba umów o pracę na czas określony i będzie ona wynosić 3. Jednak co ważne, maksymalny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony nie będzie mógł łącznie przekroczyć 33 miesięcy. Oznacza to, że okresy obowiązywania poszczególnych umów o pracę na czas określony podlegać będą zsumowaniu, a suma ta nie będzie mogła przekroczyć 33 miesięcy. Bez znaczenia będzie przy tym fakt w jakich odstępach czasu następowało zatrudnianie na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony. Nawet jeśli pomiędzy rozwiązaniem jednej a zawarciem drugiej z nich minie kilkuletni okres czasu to okresy ich obowiązywania będą podlegały zsumowaniu. Wydaje się, że takie rozwiązania w połączeniu z wprowadzonym domniemaniem, zgodnie z którym zawarcie czwartej umowy o pracę na czas określony lub zawarcie kolejnej umowy na czas określony (nawet w liczbie poniżej 3), której okres obowiązywania po zsumowaniu z okresami obowiązywania wcześniejszych umów przekroczy czas 33 miesięcy, oznaczać będzie zawarcie umowy o pracę na czas nieokreślony, stanowi dobre zabezpieczenie przed nadużywaniem przez pracodawców zatrudniania na podstawie umów o pracę na czas określony.

Skutki zmian w umowach o pracę

Na obecnym etapie możemy jedynie przewidywać skutki nowelizacji, która jednak wydaje się być zmianą w dobrym kierunku. Zapewne nie rozwiąże one wszystkich występujących na tym tle problemów, jednak można mieć nadzieję, że ich skala się zmniejszy. Wydaje się, że również środowiska zrzeszające pracowników aprobują nadchodzącą zmianę, o którą od dawna zabiegały. Jednak na uwadze należy mieć także zagrożenia nowelizacji, a tych jest sporo. Najpoważniejszym z nich jest pytanie o to, czy ograniczenie możliwości nawiązywania stosunku pracy na podstawie umów o pracę na czas określony nie spowoduje jeszcze większej popularności tzw. umów śmieciowych.