Kiedy można mówić o winie w rozkładzie pożycia małżeńskiego?
27 kwietnia 2020W jaki sposób można znieść współwłasność?
18 maja 2020W sprawie o rozwód sąd okręgowy powinien wydać kilka różnych rozstrzygnięć, a nie jedynie rozwiązać małżeństwo stron. W wyroku rozwodowym znajdziemy zatem również m.in. orzeczenie o stosownych alimentach. Czy jednak musimy czekać aż do prawomocnego zakończenia procesu, aby je uzyskać?
Koszty małżonków
Przede wszystkim wyjaśnimy, że zgodnie z art. 58 § 1 KRO w wyroku orzekającym rozwód sąd orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania małoletniego dziecka. W tym zakresie sąd orzeka z urzędu. Według zaś art. 60 § 1 KRO małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Natomiast zgodnie z art. 60 § 2 KRO jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. O roszczeniach z art. 60 KRO sąd rozwodowy orzeka na wniosek, na wypadek orzeczenia rozwodu. Możliwe jest także wystąpienie z takimi roszczeniami już po prawomocnym zakończeniu sprawy o rozwód, ale to temat na inny artykuł.
Zabezpieczenie roszczenia
W toku procesu rozwodowego, czy to w kwestii alimentów na rzecz dziecka, czy też w zakresie alimentów dla małżonka, można domagać się zabezpieczenia roszczenia. Polega to na tym, że sąd rozwodowy orzeka w tym przedmiocie wyłącznie na czas procesu, wydając stosowne postanowienie. Jak stanowi art. 753 § 1 KPC, w sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określonej sumy pieniężnej. W sprawach tych podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Ułatwia to sytuację procesową uprawnionego do alimentów, gdyż w innych sprawach konieczne jest nadto uprawdopodobnienie interesu w uzyskaniu zabezpieczenia (vide art. 7301 § 1 KPC). Gdy ustawodawca wskazuje, że trzeba coś uprawdopodobnić, a nie udowodnić, to oznacza, że nie trzeba posiłkować się „twardymi” dowodami i danymi, a więc można pominąć przepisy o dowodach. Naiwnie byłoby jednak uznać, że sąd przyzna owo zabezpieczenie jedynie na wniosek. Należy w takim wniosku jak najszerzej zaprezentować sądowi sytuację materialną obu stron, tak aby przekonać sąd do swych racji – w szczególności wykazać swoje potrzeby i dlaczego zobowiązany dłużnik alimentacyjny powinien pokrywać je w zawnioskowanej kwocie. Najczęściej następuje to poprzez wyliczenie wydatków i dochodów uprawnionego do alimentów i zestawieniu ich z dochodami zobowiązanego.
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia można zawrzeć już w pozwie rozwodowym bądź też w późniejszym piśmie procesowym. Nie jest wykluczone złożenie go także przed wszczęciem sprawy rozwodowej. Zasadniczo, według art. 737 KPC, wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlega rozpoznaniu bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Z rzadka jednak tak się dzieje z uwagi na znaczne obciążenie sądów sprawami. Natomiast udzielenie zabezpieczenia w sprawach o alimenty następuje na ogół szybciej, niż w innych sprawach, gdyż sąd rozpoznaje zazwyczaj taki wniosek na posiedzeniu niejawnym (art. 148 § 3 w zw. z art. 13 § 2 KPC). Sąd powinien takie postanowienie doręczyć wnioskodawcy po zaopatrzeniu go z urzędu w klauzulę wykonalności (art. 743 § 1 KPC). Dzięki temu sprawę można prędko skierować do komornika celem prowadzenia postępowania zabezpieczającego, chyba że dłużnik dobrowolnie zgodzi się uiszczać zasądzone raty alimentacyjne bądź rzadziej orzekaną jednorazową sumę pieniężną. Pamiętajmy jednak, że i dłużnik, i wierzyciel mogą takie postanowienie zaskarżyć w drodze zażalenia, które to aktualnie jest tzw. zażaleniem poziomym, czyli skierowanym do innego składu tego samego sądu (art. 741 KPC).
Rozwód a dziecko
Co istotne, a o czym wielu zapomina – sąd w sprawie o rozwód nie orzeka o alimentach na rzecz dziecka dorosłego. Dopuszczalne jest domaganie się takich świadczeń w innej sprawie, lecz nie rozwodowej. Nie jest jednak wykluczone uzyskanie zabezpieczenia w procesie rozwodowym, które będzie uwzględniać alimenty na rzecz dorosłego potomstwa. Oto bowiem zgodnie z art. 27 KRO oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Uchwałą z dnia 28 listopada 2012 r. (III CZP 77/12, LEX) Sąd Najwyższy wskazał, że „w sprawie o rozwód sąd może na wniosek jednego z małżonków orzec o obowiązku przyczyniania się do zaspokojenia w czasie trwania postępowania potrzeb rodziny, także obejmujących koszty utrzymania pełnoletnich dzieci”. Wynika z tego, że chociaż wyrok rozwodowy nie pozwoli pełnoletniemu dziecku na uzyskanie stosownych świadczeń w dłuższej perspektywie, to jednak na czas procesu możliwe jest takowe zabezpieczenie jego interesów.
Niektóre procesy rozwodowe prowadzone są latami. Małżonkowie przerzucają się oskarżeniami, wyszukują nawzajem dowody na zawinienie bądź wykłócają, kto jest lepszym rodzicem. Warto zatem zadbać o to, by sąd tymczasowo zabezpieczył interesy uprawnionego w zakresie alimentów już na czas procesu. Należytej pomocy udzieli Ci adwokat specjalizujący się w sprawach rozwodowych.