Dozór elektroniczny – dla kogo taki sposób odbycia kary?

Dozór elektroniczny jest to kontrola zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych. Stanowi on stosunkowo nową formę odbywania kary pozbawienia wolności (wprowadzono go w 2005r.). Odbywanie kary w tym systemie stanowi szansę dla skazanego, aby uniknąć konieczności przebywania w zakładzie karnym. W ramach dozoru elektronicznego skazany ma obowiązek przebywać w domu z założonym nadajnikiem (tzw. opaska), przy pomocy którego właściwe organy kontrolują, w jakim miejscu aktualnie skazany przebywa.

Kto wydaje zezwolenie na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego?

W sprawach związanych z udzieleniem zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności właściwy jest sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa. Sądem penitencjarnym jest zawsze sąd okręgowy. Udzieleniu zezwolenia na odbywanie kary w tym systemie nie stoi na przeszkodzie to, że skazany rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym. Ze względu na to, że dozór elektroniczny jest zdecydowanie mniej dolegliwą formą odbywania kary możliwość jego zastosowania obwarowana została określonymi przesłankami, ujętymi w art. 43la Kodeksu karnego wykonawczego (k.k.w.). Zgodnie ze wskazanym przepisem sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jeżeli zostały łącznie spełnione następujące warunki: wobec skazanego orzeczona karę pozbawienia wolności nieprzekraczająca roku, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 k.k. (tzw. recydywa wielokrotna); jest to wystarczające do odbycia celów kary; skazany posiada określone miejsce stałego pobytu; osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły na to zgodę; odbywaniu kary w tym systemie nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne.

Warunki ubiegania się o dozór elektroniczny

Jak wynika ze wskazanych wyżej przesłanek, najważniejszą kwestią dla możliwości odbycia kary w systemie dozoru elektronicznego jest to, aby orzeczona kara pozbawienia wolności wobec skazanego nie przekraczała jednego roku pozbawienia wolności. Oznacza to, że jeśli dana osoba została skazana na karę wyższą niż jeden rok pozbawienia wolności, to jej odbycie w systemie dozoru elektronicznego będzie niemożliwe. Ważne jest też, aby posiadać określone miejsce stałego pobytu. Wniosek o udzielenie zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego musi w swej treści zawierać wprost wskazany adres, pod którym będzie zamieszkiwał skazany w razie udzielenia zgody przez sąd penitencjarny. Warto kwestię tą dokładnie przemyśleć, gdyż zgodnie z brzmieniem art. 43o k.k.w. sąd penitencjarny może zmienić miejsce wykonywania dozoru jedynie w wyjątkowym przypadku, uzasadnionym szczególnymi okolicznościami (np. eksmisja). Ponadto, do wniosku należy także załączyć zgodę wszystkich pełnoletnich osób współzamieszkujących. Bez zgody wskazanych osób sąd udzieli zezwolenia na dozór tylko wtedy, gdy uzna, że wykonywanie kary w tym systemie nie będzie wiązało się z nadmiernymi trudnościami dla osoby/osób współzamieszkujących, zaś prywatność osoby, która owej zgody nie wyraziła będzie naruszona jedynie w niewielkim stopniu. W zasadzie jedyną przesłanką niezależną od skazanego będzie to czy w danym miejscu są odpowiednie warunki techniczne. W tym celu sąd zarządzi dokonanie określonych pomiarów. Ponadto, warto zaznaczyć, że udzielenie zgody na odbywanie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest instytucją fakultatywną, co oznacza, że pomimo spełnienia wszystkich warunków, sąd i tak takiej zgody nie musi wyrażać. W szczególności  będzie to miało miejsce wtedy, gdy sąd oceni, że odbycie kary w omawianym systemie nie spełni podstawowych celów, jakie stawia się przed karą kryminalną. W praktyce jednak, w przeważającej liczbie spraw, w których kieruje się do sądu wniosek o dozór elektroniczny, w sytuacji, gdy spełnione są wskazane przesłanki, sądy udzielają zgody na taki sposób wykonywania kary. Jest to korzystne dla skazanego, który może dzięki temu wykonywać pracę zawodową oraz żyć w warunkach wolnościowych. Skazany ma bowiem wyznaczone konkretne godziny, w których może przebywać poza miejscem zamieszkania, np. w celu świadczenia pracy, robienia zakupów, uczestniczenia w obrzędach religijnych, etc. Na koniec trzeba też zaznaczyć, że sprawy o dozór elektroniczny sądy rozpatrują stosunkowo szybko, gdyż zgodnie z art. 43ld k.k.w. sąd penitencjarny powinien wydać postanowienie w ciągu 30 dni od dnia wpływu wniosku.