Dochodzenie wierzytelności w obcej walucie

W dzisiejszych czasach umowy, które zawieramy, często mają tzw. „element zagraniczny”. Powszechny dostęp do internetu i łatwość w wyjazdach do innych krajów powodują, że niejednokrotnie posługujemy się obcymi walutami. Co zrobić, gdy należne świadczenie pieniężne nie jest wyrażone w złotówkach?

Zgodnie z art. 358 § 1 Kodeksu cywilnego jeżeli przedmiotem zobowiązania podlegającego wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia wyłącznie w walucie obcej. Oznacza to, że z danego zobowiązania (np. wprost z postanowień umowy sprzedaży, w której określono cenę) może wynikać, że zapłata nastąpi wyłącznie w walucie obcej. Taka klauzula umowna nazywa się „klauzulą efektywnej zapłaty”. Jeśli jednak znikąd nie można wyprowadzić takiego ograniczenia, to wtedy dłużnik może wybrać, w jakiej walucie zapłacić: obcej czy polskiej.

Wybór waluty wierzytelności

Według zaś § 3 tego artykułu jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonywana. Tym samym także wierzyciel ma wybór – może dokonać wyboru waluty, w jakiej dłużnik ma go zaspokoić. Gdy jednak składa pozew o zapłatę, to musi z tego dokumentu wynikać, jaka jest wartość przedmiotu sporu. Art. 19 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego głosi, że w sprawach o roszczenia pieniężne, zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu. Z art. 358 § 2 KC wynika z kolei, że wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna zastrzega inaczej.

Określenie wartości przedmiotu sporu

W orzecznictwie wskazuje się, że jeśli powód dochodzi zapłaty w obcej walucie, to ma obowiązek wskazać wartość przedmiotu sporu w złotówkach. Wedle stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w postanowieniu z dnia 8 sierpnia 2008 r. (V CZ 49/08, LEX) „powód, wnosząc o zasądzenie sumy wyrażonej w walucie obcej obowiązany jest – zgodnie z art. 19 § 2 Kodeks postępowania cywilnego (…) – oznaczyć w pozwie kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu. Reguła wyrażona w art. 19 § 1 Kodeks postępowania cywilnego (…) odnosi się bowiem tylko do roszczeń określonych w kwocie wyrażonej w pieniądzu polskim. Dla określenia wartości przedmiotu sporu lub wartości zaskarżenia w sprawie o roszczenie pieniężne wyrażone w walucie obcej miarodajny jest kurs tej waluty z dnia wniesienia pozwu”. Znaczy to tyle, że w chwili wniesienia pozwu trzeba zbadać kurs obcej waluty NBP i wskazać sądowi, ile wynosi dochodzona kwota w złotówkach, chociaż np. domagamy się kwoty wyrażonej w euro.

Zgodnie z uregulowaniami procesowymi, jeżeli z czynności prawnej, ustawy albo orzeczenia sądowego będącego źródłem zobowiązania wynika, że świadczenie pieniężne może być spełnione wyłącznie w walucie obcej, sąd, uwzględniając powództwo, zastrzega, że spełnienie tego świadczenia nastąpi wyłącznie w walucie obcej (art. 319¹ KPC). Natomiast według art. 798¹ § 1 KPC § 1 jeżeli tytuł wykonawczy obejmuje świadczenie pieniężne w walucie obcej, organ egzekucyjny przelicza zasądzoną kwotę na walutę polską według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na dzień sporządzenia planu podziału, a jeżeli planu nie sporządzono – na dzień wypłaty kwoty wierzycielowi.

Obowiązek dokonywania przeliczeń przez komornika

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, tytuł wykonawczy, w którym obowiązek zapłaty wyrażony został w walucie obcej, komornik wykonuje stosując przepisy kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji świadczeń pieniężnych, co się tyczy całości majątku dłużnika – a w tym pieniędzy, które dłużnik posiada w walucie polskiej. Wtedy komornik ma obowiązek dokonywania przeliczeń, jak głosi powyższy przepis Kodeksu postępowania cywilnego (por. uchw. SN z dnia 16 listopada 2000 r., III CZP 39/00, Legalis).

Pamiętać jednak należy, że gdy dłużnik chce uregulować swoje płatności na rzecz wierzyciela z zagranicy (zobowiązanie nie podlega wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), to wtedy powołane na wstępie uregulowanie Kodeksu cywilnego nie znajduje zastosowania. W takich sytuacjach warto skonsultować swój problem z profesjonalnym pełnomocnikiem.